تریگر پوینت تراپی ناحیه کتف، رفع گرفتگی ها در عضله تراپزیوس
در این مقاله قصد توضیحات کامل پارااسپینال تراپی و تریگر پوینت تراپی در ناحیه عضله تراپزیوس را داریم.
حتما درد در ناحیه پشت کتف ها و زیر کمربند شانه ای را تجربه کرده اید.
افرادی که از درد در ناحیه پشت کتف گلایه می کنند، معمولا در دامنه های حرکتی دست رو به بالا و یا روبه جلو دچار تریگر پوینت هایی به شکل علامت سوال هستند که از ناحیه پشت گردن به سمت کمربند شانه ای و به میان دو کتف ارجاع می شود.
این دردها می توانند به نقاط دیگر چون عضله های نردبانی یا اسکالن ها و گاها به زیر فک ارجاع شوند.
عضله تراپزیوس را می توان به سه ناحیه فوقانی( تا کمربند شانه ای) میانی ( تا ستون مهره ها) و تحتانی ( تا زیر کتف) تقسیم بندی کرد.
تریگر پوینت ها را می توان با کمک ماساژ گیرنده، براحتی پیدا کرد.
این نقاط ماشه ای را عمدتا در روی عضله شانه ای، زیر کمربند شانه ای، نقاطی نزدیک به ستون مهره ها و زیر کتف ها می یابید.
بیمار گاهی از درد در ناحیه فکی گیجگاهی ( TMJ) و یا درد در ناحیه گیجگاهی گله می کند و شاید حتی دچار خم شدگی شانه ها بسمت بالا شده باشد که تماما از علائم گرفتگی در عضله تراپزیوس می باشند.
گاهی حتی استرس های طولانی مدت نیز می توانند باعث گرفتگی در ناحیه اسکالن ها و ایجاد درد ارجاعی به ناحیه کتف ها عضله تراپزیوس شود.
تریگر پوینت تراپی ناحیه کتف یکی از روش های پیشرفته و اثربخش در حوزه فیزیوتراپی، ماساژ درمانی و درمان دستی است که به‌طور خاص برای رفع دردهای مزمن، بهبود دامنه حرکتی و اصلاح ساختاری عضلات اطراف کتف بکار می‌رود.
با افزایش چشمگیر شیوع دردهای مزمن شانه و کتف در سبک زندگی امروز، این روش درمانی به صورت گسترده در مراکز تخصصی، کلینیک‌ها و مطب‌های فیزیوتراپی استفاده شده است.
نقاط ماشه ای (Trigger Points)
نقاط ماشه ای، نواحی تحریک‌پذیر در بافت عضلانی هستند که هنگام لمس یا فشار، درد موضعی یا ارجاعی را ایجاد می‌کنند. این نقاط در عضلات ناحیه کتف از جمله عضله تراپزیوس (Trapezius)، لواتور اسکاپولا (Levator Scapulae)، اینفرااسپیناتوس (Infraspinatus) و روتاتور کاف (Rotator Cuff) رایج‌‌تر می‌باشند. این نقاط ناشی از تنش مزمن عضلانی، عدم تعادل حرکتی یا آسیب‌های جزئی ایجاد می‌شوند.
انواع نقاط ماشه ای
- Active Trigger Points: دردناک بوده و حتی بدون فشار هم ممکن است درد ایجاد کنند.
- Latent Trigger Points: تنها هنگام فشار یا تحریک فعال می‌شوند.
تفاوت این دو نوع در پاسخ درد و شرایط درمان اهمیت زیادی دارد.
آناتومی ناحیه کتف
ناحیه کتف (Scapular Region) از عضلات مختلف و ساختار پیچیده‌ای تشکیل شده است که هر یک نقش کلیدی در ثبات و حرکت شانه‌ها دارند:
- عضله تراپزیوس: دارای سه قسمت فوقانی، میانی و تحتانی که وظیفه ثبات و گردش کتف را برعهده دارند.
- لواتور اسکاپولا: مسئول افزایش ارتفاع کتف و چرخش داخلی آن است.
- مجموعه عضلات روتاتور کاف: چهار عضله مهم (سوپراسپیناتوس، اینفرااسپیناتوس، ترکپسور منورس، ترکپسور لاترالس) که در تثبیت سر استخوان بازو نقش دارند.
- اینفرااسپیناتوس: بخش پایینی کتف را پوشش داده و در چرخش خارجی شانه دخیل است.
آشنایی با این ساختارها برای تشخیص دقیق نقاط ماشهای و انتخاب تکنیک مناسب درمان ضروری است.
علل ایجاد نقاط ماشهای در ناحیه کتف
در اغلب موارد، علت ایجاد نقاط ماشهای چند متغیره است. برخی عوامل شایع عبارت‌اند از:
- نشستن ناصحیح: جلوی رایانه بودن هنگام کار یا مطالعه بدون هیچ گاهریم باعث کشیدگی مزمن عضلات گردن و شانه می‌شود.
- استرس‌های مزمن عضلانی: فشارهای روحی-روانی مانند اضطراب، می‌تواند باعث انقباض مداوم عضلانی و شکل‌گیری گره عضلانی شود.
- فعالیت تکراری: مثلاً افرادی که شغل‌هایی با حرکات مکرر شانه دارند (نقاشان، نجاران، برنامه‌نویسان) درگیر این موضوع می‌شوند.
- ضربه‌های جزئی یا تصادفی: حتی ضربه خفیف یا فشار مستقیم روی شانه می‌تواند شروع‌گر نقاط ماشهای باشد.
- عدم تعادل عضلانی: تقویت ناکافی عضلات ضعیف (مثل عضلات میانی و تحتانی تراپزیوس) در مقابل عضلات قوی‌شده می‌تواند باعث بروز ناراحتی شود.
علائم و نشانه‌های نقاط ماشه ای در ناحیه کتف
تشخیص صحیح پیش از درمان اهمیت دارد. برخی از نشانه های شایع عبارتند از:
- درد موضعی هنگام لمس منطقه گره‌ای
- انتشار درد به نواحی گردن، بازو یا پشت
- کاهش دامنه حرکتی شانه و گردن
- سفتی یا خشکی عضلانی در ناحیه کتف
- احساس “گیر” شدن شانه یا گردن در هنگام حرکت
اگر احساس ناراحتی و محدودیت حرکتی دارید، احتمال وجود تریگر پوینت بسیار بالاست.
تریگر پوینت تراپی ناحیه کتف: اهداف و فواید
هدف اصلی این روش عبارتست از:
- آزادسازی عضلات گرفتار
- افزایش جریان خون و کاهش التهاب
- بهبود دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری
- کاهش درد موضعی و ارجاعی
- اصلاح الگوهای حرکتی نادرست
ترکیب تریگر پوینت تراپی با تمرینات اصلاحی و تقویت عضلات باعث نتایج پایدارتر می‌شود.
مراحل درمان تریگر پوینت تراپی ناحیه کتف:
۱) پارااسپینال تراپی:
برای این منظو، از آنجایی که اعصاب مربوط به این نقاط، از کنار چهار مهره اول ستون فقرات می گذرند، با ایجاد فشارهای ایستایی متناوب ( حرکات پتریساژ و فریکشن) در کنار چهار مهره اول در بالای گردن c1-c4 پارااسپینال تراپی را انجام می دهیم.
[ توجه کنید به هیچ وجه روی مهره های گردن فشار وارد نکنید بلکه فشار می بایست در کنار مهره ها روی عصب وارد شود] فشار می بایست به آرامی و پیوسته و حدود ۳۰ الی ۶۰ ثانیه اعمال شود.
۲) فشار بر روی نقاط ماشه ای :
روی نقاط ماشه ای با انگشت شست خود فشارهایی بین ۳۰ الی ۶۰ ثانیه ای وارد می کنید.
فشارها را تا پنج مرتبه ایجاد کنید با مکث کوتاه در بین هر فشار.
برای ایجاد فشارها، اگر در انگشت شست خود احساس درد می کنید، می توانید از ابزارهای ماساژ نظیر گواشا نیز بهره ببرید.
۳) روی عضله حرکات کششی انجام دهید
برای این منظور از ماساژ گیرنده بخواهید تا بنشیند.
سپس درحالیکه در پشت او قرار گرفته اید، کف پاهایتان را روی کتف ها قرار داده و دستهای ماساژ گیرنده را از ناحیه مچ، در دستان خود بگیرید. سپس با راست کردن زانوها، دست ها را بسمت عقب به آرامی بکشید.
می توانید در حین انجام این حرکت با استفاده از انگشت‌های شست هر دو پا، روی نقاط ماشه ای فشار وارد کنید.
در مجموع حرکت را پنج مرتبه تکرار کنید.
در مرحله آخر از بیمار بخواهید تا روی شکم خود دراز کشیده و دستهای خود را بسمت بالای سر خود، روی تخت ماساژ هدایت کند.
در این حالت عضله ترپزیوس در وضعیت باز ماساژ قرار می گیرد.
مراحل انجام جلسه درمان تریگر پوینت تراپی ناحیه کتف
۱. ارزیابی دقیق پیش از درمان: شامل بررسی تاریخچه بیماری، مشاهده posture (وضعیت ایستایی)، ارزیابی دامنه حرکتی و نقاط حساس
۲. شناسایی تریگرپوینت‌ها: لمس و فشار برای تشخیص نقاط ماشهای فعال و نهفته
۳. درمان اصلی: بکارگیری تکنیک‌های فشار، ماساژ، سوزن یا سایر روش‌ها
۴. کشش و تقویت: انجام مجموعه ای از حرکات کششی و تقویتی برای عضلات شیفت دریافت شده
۵. بازنگری وضعیت خانگی: توصیه های مربوط به اصلاح وضعیت بدن، تمرینات برای انجام در منزل و آموزش نکات ergonomics
۶. پیگیری و جلسه‌های بعدی: تنظیم برنامه بین‌المللی برای بهبود مستمر و جلوگیری از عود
تمرینات موثر مکمل
در کنار تریگر پوینت تراپی، انجام تمرینات منظم موجب تقویت عضلات ضعیف و حفظ تعادل ساختاری می‌شود:
الف) تمرین کشش تراپزیوس فوقانی
- نشستن راست در صندلی
- با دست مخالف، سر را به سمت شانه کشید
- نگه داشتن به‌مدت ۳۰ ثانیه در هر سمت
ب) تقویت عضلات میانی و تحتانی تراپزیوس
- در حالی‌که دست‌ها در سطح شانه قرار دارند، آرنج‌ها را بالا و پایین برده و شانه‌ها را به هم نزدیک کنید.
- حرکت حرکتی مشابه شنا با زاویه بسته بر روی دیوار یا میله.
ج) چرخش خارجی شانه (برای روتاتور کاف)
- استفاده از کش مقاومتی
- آرنج در ۹۰ درجه خم، بازوی بالا، و کش را به سمت بیرون بکشید و ثانیه‌ای نگهدارید.
د) قسمت های پوسچرال (اصلاح وضعیت بدن)
- نشستن با پشت صاف و شانه های کشیده
- استفاده از طراحی ارگونومیک در میز و صندلی
- تغییر وضعیت در هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در شرایط نشسته طولانی
- نکات مراقبتی و پیشگیری
- اصلاح ارگونومی محیط کار: تنظیم ارتفاع میز و مانیتور، پشتی صندلی
- تغییر وضعیت مرتب: نشستن سه ساعته ثابت ممنوع
- کشش روزانه: روزی حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه حرکات کششی
- مدیریت استرس: با یوگا، تنفس عمیق یا مدیتیشن
- ورزش‌های روزمره: پیاده روی، شنا یا تمرینات با باند
- این موارد ضمن پشتیبانی از روند درمان، به کاهش احتمال عود درد کمک می کنند.
نکات مراقبتی و پیشگیری
- اصلاح ارگونومی محیط کار: تنظیم ارتفاع میز و مانیتور، پشتی صندلی
- تغییر وضعیت مرتب: نشستن سه‌ساعته ثابت ممنوع
- کشش روزانه: روزی حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه حرکات کششی
- مدیریت استرس: با یوگا، تنفس عمیق یا مدیتیشن
- ورزش های روزمره: پیاده‌روی، شنا یا تمرینات با باند
این موارد ضمن پشتیبانی از روند درمان، به کاهش احتمال عود درد کمک می کنند.
پرسش‌های پرتکرار تریگر پوینت تراپی ناحیه کتف (FAQ)
۱. آیا تریگر پوینت تراپی دردناک است؟
ممکن است در لحظه فشار، درد خفیف تا متوسط حس شود. اما معمولاً پس از جلسه، احساس سبک شدن و کاهش درد به‌وجود می‌آید.
۲. چند جلسه تریگر پوینت تراپی ناحیه کتف نیاز است؟
معمولاً بین ۴ تا ۸ جلسه (هفته‌ای یک جلسه) بسته به شدت مشکل و پاسخ فردی متغیر است.
۳. آیا امکان عود وجود دارد؟
بله، بدون تغییر سبک زندگی، تمرینات و اصلاح وضعیت بدن احتمال بازگشت درد وجود دارد.
۴. آیا تریگر پوینت تراپی ناحیه کتف روش برای همه مناسب است؟
غیر باردار، افراد سالم و کسانی که منع مصرف پزشکی ندارند، می‌توانند از این روش بهره‌مند شوند. برای شرایط خاص باید با پزشک یا فیزیوتراپ مشورت شود.
سخن پایانی درباره تریگر پوینت تراپی ناحیه کتف
تریگر پوینت تراپی ناحیه کتف، با رویکردی هدفمند برای آزادسازی عضلات گرفتار و بهبود ساختاری عضلات شانه و گردن، تحولی بزرگ در درمان‌های غیرجراحی و غیر دارویی ایجاد کرده است.
این تکنیک در صورت به‌کارگیری همراه با ارزیابی دقیق، مراقبت مستمر و اصلاح سبک زندگی، نتایج پایداری برای کاهش درد، افزایش کیفیت زندگی و جلوگیری از مشکلات حرکتی فراهم می‌آورد.
ضمن اینکه ترکیب آن با تمرینات منظم و اصلاح ارگونومیک محیط زندگی، نه فقط به عنوان درمان بلکه به عنوان ابزار پیشگیری موثر عمل خواهد کرد.
بنابراین، در صورت تجربه درد در ناحیه کتف و شانه، اقدام به انجام تریگر پوینت تراپی تحت نظر متخصص و همراه با برنامه تمرینی مراقبتی می‌تواند بهترین مسیر برای رفع مشکل باشد.
افزودن دیدگاه